2023_GR_00070 - Het Lokaal Energie- en Klimaatpact - Ondertekenen van het Lokaal Energie- en Klimaatpact 2.1 - Goedkeuring

Op 20 september 2021 ondertekende de gemeenteraad het (Vlaams) Lokaal Energie- en Klimaatpact, afgekort als LEKP.

Hierdoor engageerde het lokaal bestuur zich om: 

• het Burgemeestersconvenant 2030 te ondertekenen en uit te werken,
• een gemiddelde jaarlijkse primaire energiebesparing van minstens 2,09% te realiseren in hun eigen gebouwen (inclusief technische infrastructuur, exclusief onroerend erfgoed),
• een reductie van de CO2-uitstoot van hun eigen gebouwen en technische infrastructuur met 40% in 2030 ten opzichte van 2015 te realiseren,  
• tegen ten laatste 2030 de openbare verlichting te verledden,  
• het draagvlak voor hernieuwbare energie te verhogen, geen heffing op hernieuwbare energie installaties in te voeren en bestaande, zoals de heffing op pylonen van windmolens, af te bouwen tegen ten laatste 2025,  
• lokale warmte- en sloopbeleidsplannen op te maken,  
• burgers, bedrijven en verenigingen te stimuleren om samen met het lokaal bestuur de concrete en zichtbare streefdoelen uit de vier werven van het Lokaal Energie- en Klimaatpact te behalen.

Door de aangescherpte Europese Klimaatambities (‘Fit for 55’) besliste de Vlaamse regering over een pakket extra maatregelen om de CO2-uitstoot sterker te verminderen. Daarbij werd ook de rol van de lokale besturen herbevestigd en werden nieuwe doelstellingen voorgesteld. Vervolgens werd een LEKP 2.0 opgesteld, met additionele klimaatmaatregelen. Deze zijn:

• de doelstelling m.b.t. CO2-reductie voor eigen gebouwen en technische infrastructuur wordt verhoogd van -40% naar -55% CO2-emissies tegen 2030 t.o.v. 2015. De scope van deze doelstelling voor CO2-reductie wordt daarnaast uitgebreid naar eigen mobiliteit. De primaire energiebesparingsdoelstelling wordt aangescherpt naar -3% per jaar vanaf 2023. De doelstelling dient op entiteitsniveau en niet per individueel gebouw of voertuig bekeken te worden om zo kostenefficiënt mogelijk de lange termijn klimaatdoelstellingen te halen;

• geen nieuwe principiële schepencollege- of gemeenteraadsbeslissing meer te nemen m.b.t. lokale heffingen op elektriciteitsmasten en sleuven van ELIA;
• aanpassingen in de streefdoelen onder de 4 werven:

Nieuwe uitdaging onder Werf 2:

• 25 fossielvrije renovaties onder de 50 collectieve renovaties per 1.000 wooneenheden tegen 2030;
• Inwoners van 50 per 1.000 wooneenheden worden uitgenodigd voor een klimaattafel ter bespreking van een wijkgerichte aanpak (met een focus op de synergie tussen de 4 werven) voor einde 2024.

Nieuwe uitdaging onder Werf 3:

• 1,5 (semi-) publieke laadequivalenten per 100 inwoners (99.000 laadpunten (CPE)) tegen 2030.

Op 21 november 2022 ondertekende de gemeenteraad het (Vlaams) Lokaal Energie- en Klimaatpact 2.0.

Het Lokaal Energie- en Klimaatpact 2.1 (LEKP 2.1) is een addendum bij het in 2022 gelanceerde LEKP 2.0 en bevat een aanscherping en uitbreiding van de doelstellingen vermeld in Werf 2 “verrijk je wijk”. 

Dit addendum kwam als gevolg van de energiecrisis waarmee we eind 2022 werden geconfronteerd. Hierdoor werd namelijk duidelijk dat we als samenleving weerbaarder moeten worden voor prijsschokken en minder afhankelijk moeten zijn van fossiele brandstoffen. 

Het LEKP 2.1 volgt dezelfde principes als de eerdere versies. Zoals hierboven vermeld, werd Werf 2 uitgebreid met een specifieke focus op het wijkniveau, om de energievraag te beperken en de uitrol van hernieuwbare energie te versnellen. Er wordt hierbij verder ingezet op een gelijktijdige bottom-up en top-down aanpak. Beide actoren, de Vlaamse overheid en de lokale besturen, geven aan om - naast de reeds bestaande engagementen - verder werk te maken van de aangescherpte en uitgebreide engagementen zoals hieronder vermeld:

Lokale besturen engageren zich om:

• realisatie van minstens één thematisch wijkverbeteringscontract waarbinnen een collectieve renovatie wordt gefaciliteerd voor einde 2025. Een thematisch wijkverbeteringscontract kenmerkt zich door 4 elementen: (i) het is gericht op de uitvoering van een collectieve renovatie, (ii) het betreft een nieuwe samenwerkingsvorm, (iii) binnen een specifieke wijk, (iv) met oog voor sociale diversiteit; 
• opmaak van een voorgesteld renovatietraject op maat van elke bewoner waar de klimaattafel georganiseerd wordt, voor 50 per 1.000 huishoudens en dit voor einde 2025; 
• een verdubbeling en versnelling voor de doelstelling: ‘1 coöperatief/participatief hernieuwbaar energieproject per 500 inwoners tegen 2030’: minstens 36 kWp in plaats van 18 kWp per 500 inwoners, waarvan 18 kWp per 500 inwoners wordt gerealiseerd voor einde 2025;
• toegang tot de activiteiten van een energiegemeenschap operationaliseren voor 1 per 500 inwoners voor einde 2025.

De Vlaamse overheid engageert zich om:

• een sterke kennisoverdracht te organiseren tussen lokale besturen met de eerste leerlessen uit de 11 lopende wijkverbeteringscontracten wat betreft het vernieuwd instrumentarium in het kader van de werkplatformen (deze zijn begin 2023 van start gegaan); 
• de beoogde wijkrenovatietool uit te breiden met de ontwikkeling van een digitaal platform (de ‘Digital Twin’) waarbij (i) databronnen gecombineerd worden met de best beschikbare instrumenten en analyses (zoals bijvoorbeeld warmtezoneringskaarten) en (ii) waarop publieke of private instrumenten op kunnen aansluiten (overheden, Energiehuizen, bouwsector, applicatie- en softwarebedrijven, …). Deze wordt niet enkel aan lokale besturen aangereikt, maar kan dus ook gekoppeld worden aan Energiehuizen om renovatietrajecten procesmatig te begeleiden; 
• het aanbieden van een technische assistentiehub om lokale besturen en hun OCMW’s te ondersteunen in het opstarten van lokale energiegemeenschappen waarbij activiteiten ten gunste van mensen met risico op energie armoede kan worden uitgerold. De hub wordt aanbesteed in 2023 en zal zich inzetten voor het inhoudelijk technische, het aanbestedingsmatige, het juridische en financiële maatwerk bij de realisatie van de activiteiten van de energiegemeenschap;
• het voorzien van een additionele budgettaire impuls van 16 miljoen euro voor de capaciteit bij lokale besturen ter realisatie van de versterkte engagementen in de komende twee jaren: 

1. 9.000.000 euro in 2023,   
2. 7.000.000 euro in 2024.

De werkwijze van LEKP 1.0 en 2.0 wordt doorgezet binnen LEKP 2.1. De financiële middelen zullen als algemene financiering onder de gemeenten verdeeld worden volgens inwonersaantal (80%) en volgens het aandeel van het Gemeentefonds 2020 (20%).

Er werd een simulatie opgemaakt van de bedragen indien alle 216 gemeenten intekenen die ook LEKP versie 2.0 ondertekenden. Volgens die simulatie zou Wijnegem volgens het trekkingsrecht 14.438 euro afgerond ontvangen. 

Deze financiering komt bovenop de vastgelegde trekkingsrechten voor LEKP 1.0 en 2.0. Net zoals bij LEKP 1.0 en 2.0 wordt gevraagd om de middelen als cofinanciering in te zetten: de totale uitgaven voor klimaatacties dienen minstens het dubbele van de verkregen subsidies te bedragen. Dit wordt geaggregeerd opgevolgd door de BBC-rapportering door uitgaven aan de code ABB-LEKP-2023 te koppelen. Het jaartal aggregeert de Pactsubsidies.

Lokale besturen kunnen dit addendum ondertekenen t.e.m. 5 juli 2023, door middel van het opladen van een gemeenteraadsbeslissing.  

De trekkingsrechten per gemeente zullen per ministerieel besluit vastgelegd worden in september 2023. De middelen zullen uiterlijk worden uitgekeerd op 30 april 2024.

Op 20 september 2021 ondertekende de gemeenteraad het Lokaal Energie- en Klimaatpact 1.0.

Op 21 november 2022 ondertekende de gemeenteraad het Lokaal Energie- en Klimaatpact 2.0.

Het is wenselijk dat de gemeente het Lokaal Energie- en Klimaatpact 2.1 ondertekent en de gewenste en mogelijke acties uitvoert. Bijgevolg heeft de gemeente recht op financiële ondersteuning van de Vlaamse overheid d.m.v. trekkingsrecht.   

Gelet op het hoge ambitieniveau van dit LEKP 2.1 is er een grote ondersteunende rol weggelegd voor IGEAN, in haar taak om het lokaal bestuur te ontzorgen middels het organiseren van acties.

Het decreet lokaal bestuur van 22 december 2017, artikel 2.

Het Regeerakkoord van de Vlaamse Regering 2019 - 2024.

De internationale conferentie inzake milieu en ontwikkeling gehouden in Rio de Janeiro in 1992 en het internationaal verdrag van Kyoto van 1997 met betrekking tot het nemen van maatregelen ter bescherming van het klimaat en ter vermindering van de uitstoot van broeikasgassen.

Het ondertekenen van de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen door de federale overheid in New York in 2015 aangaande het engagement om aan de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen te werken.

Het Vlaams Energie- en Klimaatplan (VEKP) 2021-2030.

Het gemeenteraadsbesluit van 21 september 2020 tot het ondertekenen van het Burgemeestersconvenant 2030.

Het gemeenteraadsbesluit van 20 september 2021 tot het ondertekenen van het (Vlaams) Lokaal Energie- en Klimaatpact.

Het gemeenteraadsbesluit van 21 november 2022 tot het ondertekenen van het (Vlaams) Lokaal Energie- en Klimaatpact 2.0.