2023_GR_00078 - Watergevoelige openruimtegebieden (WORG) - Adviesvraag voorlopige aanduiding watergevoelige openruimtegebieden - Goedkeuring

Om Vlaanderen beter te beschermen tegen zowel droogte als wateroverlast wil de Vlaamse Regering voldoende ruimte voor water voorzien. Dit gebeurt onder meer door watergevoelige gebieden te vrijwaren van verdere bebouwing en verharding, waardoor het waterbergend vermogen behouden blijft en stroomafwaarts gelegen dorpen en kernen gevrijwaard blijven van wateroverlast.

Op 5 mei 2023 heeft de Vlaamse Regering ‘Kapelleveld II’ in Wommelgem, ‘Schorheide’ in Willebroek, ‘Kersdonk Zuid’ in Willebroek, ‘Kersdonk Noord’ in Willebroek, ‘Heindonk’ in Willebroek, ‘De Leeuw’ in Wijnegem, ‘Universiteit Antwerpen’ in Antwerpen en Edegem, ‘Wullebeek’ in Niel, ‘Cleydaal-Kerkeneinde’ in Hemiksem, ‘Noeveren’ in Boom, ‘Solhof’ in Aartselaar en ‘Burcht’ in Londerzeel voorlopig aangeduid als watergevoelig openruimtegebied.

Van 6 juni 2023 tot en met 4 augustus 2023 wordt er daarom een openbaar onderzoek georganiseerd. Dit staat onder andere ook op de website van het lokaal bestuur.

Voor dit dossier wordt ook advies gevraagd aan de gemeenteraden en de gemeentelijke commissies ruimtelijke ordening (GECORO) van de betrokken gemeenten.

De aanduiding als watergevoelig openruimtegebied brengt bouwbeperkingen met zich mee, zoals omschreven in artikel 5.6.8, § 3 van de VCRO:

"§ 3. Binnen de aangeduide watergevoelige openruimtegebieden zijn waterbeheer, natuurbehoud, bosbouw, landschapszorg, landbouw en recreatie nevengeschikte functies.

Voor zover de ruimtelijk-ecologische draagkracht en de waterbeheersfunctie van het gebied niet worden overschreden, zijn alleen de volgende handelingen die nodig of nuttig zijn voor de functies, vermeld in het eerste lid, toegelaten:

1° het aanbrengen van kleinschalige infrastructuur, gericht op de sociale, educatieve of recreatieve functie van het gebied, waaronder sanitaire gebouwen of schuilplaatsen van één bouwlaag met een oppervlakte van ten hoogste 100 mØ, met uitsluiting van elke verblijfsaccommodatie;

2° het aanleggen, herstellen, heraanleggen of verplaatsen van openbare wegen en nutsleidingen. Openbare wegen en nutsleidingen kunnen aangelegd of verplaatst worden voor zover dat noodzakelijk is voor de kwaliteit van het leefmilieu, het beheer van het landschap, het herstel en de ontwikkeling van de natuur en het natuurlijk milieu, de openbare veiligheid of de volksgezondheid;

3° het aanbrengen van kleinschalige infrastructuur, gericht op het gebruik van het gebied voor landbouw of hobbylandbouw;

4° handelingen die nodig of nuttig zijn om overstromingen te beheersen of om wateroverlast buiten de natuurlijke overstromingsgebieden te voorkomen;

5° handelingen voor natuurbehoud en landschapszorg."

De mogelijkheden om af te wijken van stedenbouwkundige voorschriften of om rekening te houden met ontwerpen van stedenbouwkundige voorschriften, vermeld in titel IV, hoofdstuk 4, zijn van overeenkomstige toepassing in de aldus aangeduide gebieden.

Artikel 5.6.8, § 4 van de VCRO heeft van rechtswege het verval tot gevolg voor ook een niet-vervallen verkavelingsvergunning of omgevingsvergunning voor het verkavelen van gronden, alsook een principieel akkoord binnen deze afbakening.

Voor Wijnegem gaat het om een deel van de percelen tegen het Groot Schijn aan de terreinen van de Leeuw.

Foto 1: Bestaande feitelijke toestand: luchtfoto met aanduiding begrenzing WORG (bron: toelichtingsfiche dossier openbaar onderzoek)

Concreet gaat het hier om een deel van percelen 11050B0241/00E000, 11050B0243/00B000, 11050B0244/00C000 en 11050B0245/00A000.

Het gaat om percelen die vlak naast het Groot Schijn liggen en die onbebouwd zijn. Volgens het gewestplan is het nu gebied voor dagrecreatie.

Het gebied met een oppervlakte van 1,1 hectare vormt de buffer aan de rand van de bestaande recreatieve infrastructuur en is deels bebost en deels ingericht als waterberging met de aanleg van een vijver. Het gebied is grotendeels lager gelegen dan de noordelijk gelegen gronden, waaronder voetbalterreinen en zone voor jeugdrecreatie.

Het gebied ligt langs het Groot Schijn, een waterloop van eerste categorie. Het gebied werd op 4 november 2014 door de Algemene Bekkenvergadering Benedenscheldebekken als signaalgebied aangeduid omwille van de overstromingskans en de ligging in een valleigebied dat reeds ernstig te kampen heeft met wateroverlast.

De kaarten van de overstromingsgevoelige gebieden tonen voor vrijwel het ganse gebied een kleine tot middelgrote overstromingskans. Vrijwaring van het gebied voor verdere bebouwing is aangewezen en ondersteunt de uitvoering van acties uit het stroomgebiedbeheerplan 2022-2027 ter realisatie van bijkomende waterberging.

Figuur 2. Watertoetskaart - overstromingsgevoelige gebieden fluviaal Figuur 3. Watertoetskaart - overstromingsgevoelige gebieden pluviaal

Het planvoornemen is onderworpen aan een milieubeoordeling. Er worden geen significante negatieve effecten op de leefomgeving verwacht. In het ontwerp van plan-MER worden geen milderende maatregelen noodzakelijk geacht. Het ontwerp plan-MER wordt samen met het besluit houdende de voorlopige aanduiding ter inzage gelegd in het openbaar onderzoek.

Ten oosten grenst het gebied aan het beschermd landschap “Omgeving Jan Vlemincktoren”, beschermd bij Koninklijk besluit van 23 december 1977. Uit de milieubeoordeling blijkt dat er geen significante effecten te verwachten zijn voor het aspect landschap, onroerend erfgoed en archeologie. 

Het gebied heeft geen bijzondere natuurwaarde. Uit de milieubeoordeling blijkt dat er geen passende beoordeling of verscherpte natuurtoets vereist is.

Op 24 mei 2018 werd een ontwerp-afbakening door het CIW overgemaakt aan de betrokken colleges van burgemeester en schepenen. De afbakening hiervan is na actualisatie identiek aan diegene in deze voorlopige aanduiding. Op 14 juni 2018 besliste het college van burgemeester en schepenen van Wijnegem om het voorstel van afbakening voorwaardelijk gunstig te adviseren. Het college adviseert om op de percelen 241E en 243B de grens van het watergevoelige gebied in te stellen op maximaal 18 meter van het Schijn, zoals aangeduid op het plan van landmeter-expert Marc Claes van 11 april 2016. Percelen 244C en 245A behoren niet tot het watergevoelige gebied. Dit betreft sportterreinen die werden opgehoogd.

Dit komt overeen met de voorlopige aanduiding die nu wordt voorgesteld.

De aanduiding als WORG heeft geen andere rechtsgevolgen dan deze vermeld in artikel 5.6.8 van de VCRO.

Ingevolge de bepalingen van artikel 5.6.8, § 6 van de VCRO, komen eigenaars van gronden die gelegen zijn binnen een definitief aangeduid watergevoelig openruimtegebied in aanmerking voor een eigenaarsvergoeding, met toepassing van dezelfde voorwaarden en modaliteiten als deze die gelden voor de planschadevergoeding, zoals deze vooropgesteld wordt met het Instrumentendecreet. Ingevolge de daarin opgenomen harmonisering en aanpassing van de compenserende vergoedingen, wordt die eigenaarsvergoeding bepaald op basis van een schaderapport van de landscommissies.

Het eventueel recht op planschadevergoeding wordt verder onderzocht.

Het decreet lokaal bestuur van 22 december 2017, na wijzigingen.

Het besluit van 15 juni 2018 bepaalt dat de Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid (CIW) advies vraagt over de voorlopige aanduiding aan de instanties, vermeld in artikel 5.6.8, § 2, eerste lid, van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (VCRO). De instanties brengen advies uit binnen zestig dagen vanaf de ontvangst van de adviesvraag. Deze instanties zijn: de bevoegde waterbeheerders, de deputatie, de gemeenteraden en de gemeentelijke commissies voor ruimtelijke ordening van de gemeenten waarbinnen de voorlopige aanduidingen liggen.